วันที่ 1 มิถุนายน 2567 ก่อนพิธีเปิดตัวสุดยอดชุมชนต้นแบบ “เที่ยวชุมชน ยลวิถี” ชุมชนคุณธรรมฯ วัดพระพุทธบาทห้วยต้ม และลานวัฒนธรรมสร้างสุข นางยุพา ทวีวัฒนะกิจบวร ปลัดกระทรวงวัฒนธรรม ได้ร่วมกิจกรรมทำบุญตักบาตรข้าวเหนียว พระสงฆ์ 20 รูป เวียนเทียนรอบวิหารรอยพระบาท กราบนมัสการรอยพระพุทธบาท สรงน้ำรอยพระพุทธบาท และชมภาพจิตรกรรมฝาผนัง ประวัติการสร้างวัดพระพุทธบาทห้วยต้ม จากนั้นได้เป็นประธานพิธีเปิดสุดยอดชุมชนต้นแบบ “เที่ยวชุมชน ยลวิถี” ชุมชนคุณธรรมฯ วัดพระพุทธบาทห้วยต้ม และลานวัฒนธรรมสร้างสุข
โดยมีพระอธิการอ่อนแก้ว ชยฺยเสโน เจ้าอาวาสวัดพระพุทธบาทห้วยต้มและพระครูอุปถัมภ์สังฆกิจ รองเจ้าคณะอำเภอลี้ รองเจ้าอาวาสวัดพระพุทธบาทห้วยต้ม นายสันติธร ยิ้มละมัย ผู้ว่าราชการจังหวัดลำพูน นายสถาพร เที่ยงธรรม ผู้ตรวจราชการกระทรวงวัฒนธรรม นายวิบูลย์ ภูริชชยันต์ นายกองค์การบริหารส่วนตำบลนาทรายและผู้นำชุมชนคุณธรรมฯ วัดพระพุทธบาทห้วยต้ม ผู้บริหารกระทรวงวัฒนธรรม วัฒนธรรมจังหวัดภาคเหนือ 17 จังหวัด หัวหน้าหน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน เครือข่ายสภาวัฒนธรรม และชาวชุมชนคุณธรรมฯ วัดพระพุทธบาทห้วยต้ม เข้าร่วม ณ วัดพระพุทธบาทห้วยต้ม ตำบลนาทราย อำเภอลี้ จังหวัดลำพูน
นางยุพา กล่าวว่า ในโอกาสนี้ ชาวชุมชนคุณธรรมลค วัดพระพุทธบาทห้วยต้ม ได้ต้อนรับอย่างอบอุ่น ด้วยการแสดง “ฟ้อนกะเหรี่ยงทอผ้า” ร่วมกราบสักการะพระประธาน และกราบสักการะสรีระครูบาเจ้าชัยวงศาพัฒนา ทำพิธีฮ้องขวัญแขกแก้วมาเยือนวิถีปาเกอะญอโบราณ ชมการแสดงทางศิลปวัฒนธรรมชาวกะเหรี่ยงปกาเกอะญอ ชุด “ระบำชาวเขา” และเปิดพิธีด้วยการหมุนเกอห่ะ (เครื่องปั่นฝ้าย) แสดงสัญลักษณ์อัตลักษณ์หนึ่งเดียวของที่นี่ จากนั้นแวะเยี่ยมชมข่วงวัฒนธรรม ชมการสาธิตภูมิปัญญาท้องถิ่น ชิมอาหารพื้นบ้าน ช้อปสินค้าและผลิตภัณฑ์ทางวัฒนธรรมของชุมชน นั่งรถรางชมพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นบนพื้นที่สูงพระบาทห้วยต้ม นิทรรศการวิถีชีวิตปาเกอะญอในอดีต ศูนย์วิจัยงานหัตถกรรมบ้านห้วยต้ม ชมการสาธิตการทอผ้าด้วยกี่เอว วิถีปาเกอะญอ และกราบนมัสการพระมหาธาตุเจดีย์ศรีเวียงชัย เสริมความสิริมงคลอีกด้วย
“ขอแสดงความยินดีกับจังหวัดลำพูน และชุมชนคุณธรรมฯ วัดพระพุทธบาทห้วยต้ม ที่ได้รับรางวัล 10 สุดยอดชุมชนต้นแบบ “เที่ยวชุมชน ยลวิถี” ประจำปี พ.ศ. 2566 จากการคัดเลือกชุมชนที่มีศักยภาพและความพร้อมด้านการท่องเที่ยวในทุกมิติอย่างเข้มข้นทั่วประเทศ 76 ชุมชน ตามที่กระทรวงวัฒนธรรม (วธ.) ได้ขับเคลื่อนการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม จัดโครงการ “เที่ยวชุมชน ยลวิถี” มาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2564 จนถึงปัจจุบัน ทำให้ปัจจุบันมีชุมชนได้รับการคัดเลือกมาแล้วกว่า 30 ชุมชน อีกทั้งวธ.ยังมุ่งขับเคลื่อน Soft Power ของไทยสู่นานาชาติ ด้วยการนำทุนทางวัฒนธรรมของชุมชน มาพัฒนาต่อยอด สร้างสรรค์สินค้าและบริการ ตามนโยบายของรัฐบาล ทั้งนี้ ชุมชนคุณธรรมฯ วัดพระพุทธบาทห้วยต้ม นับเป็นชุมชนคุณธรรมที่น้อมนำหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง มีผู้นำ “พลังบวร” และเครือข่ายที่เข้มแข็ง ประชาชนมีความสุข มีความรักสามัคคี มีการสืบสาน รักษา ต่อยอด ภูมิปัญญาของท้องถิ่น เป็นชุมชนที่มีศักยภาพ มีคุณภาพ และมีความพร้อมด้านการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมสร้างสรรค์ในทุกมิติ สามารถต่อยอดไปสู่การท่องเที่ยวคุณภาพสูงเพื่อรองรับนักท่องเที่ยวทุกประเภทอย่างยั่งยืนสืบไป โดยการต่อยอดต่อจากนี้ กระทรวงวัฒนธรรม (วธ.) พร้อมร่วมเผยแพร่ ประชาสัมพันธ์ ให้นักท่องเที่ยวชาวไทยและต่างชาติ มาเยือน และศึกษาเรียนรู้ อัตลักษณ์ วิถีชีวิต วัฒนธรรม และประเพณีของชุมชนมากยิ่งขึ้น” ปลัด วธ. กล่าว
ชุมชนคุณธรรมฯ วัดพระพุทธบาทห้วยต้ม เป็นชุมชนกลุ่มชาติพันธุ์กะเหรี่ยงปะกาเกอะญอ นับถือศาสนาพุทธตามวิถีครูบาชัยยะวงศาพัฒนาอย่างเคร่งครัด รับประทานอาหารมังสวิรัตไม่ทานเนื้อสัตว์ รวมทั้งยังคงดำเนินชีวิตตามวิถีกะเหรี่ยงดั้งเดิม ใช้ภาษาปกาเกอะญอในการสื่อสารภายในชุมชน มีการแต่งกายที่เป็นอัตลักษณ์ และที่พักยังคงเป็นบ้านเรือนแบบโบราณ โดยเฉพาะในหมู่บ้านน้ำบ่อน้อย หมู่บ้านกะเหรี่ยงโบราณ ซึ่งเป็นพื้นที่ที่ทุกครัวเรือนยังคงดำเนินวิถีชีวิตตามวิถีกะเหรี่ยงดั้งเดิม การท่องเที่ยวชุมชนแห่งนี้จะทำให้นักท่องเที่ยวได้สัมผัสอัตลักษณ์วิถีของชุมชนในทุก ๆ ด้าน เที่ยวเส้นทางท่องเที่ยวรอบชุมชน ไม่ว่าจะเป็น พระมหาธาตุเจดีย์ศรีเวียงชัย วัดพระพุทธบาทห้วยต้ม ใจบ้าน หรือ สะดือบ้าน ศูนย์หัตถกรรมบ้านห้วยต้ม พิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นแบบพื้นที่สูงบ้านพระบาทห้วยต้ม และบ้านกะเหรี่ยงโบราณ น้ำบ่อน้อย นอกจากนี้ มาถึงชุมชนนี้แล้วไม่ควรพลาดชิมอาหารที่ต้องมาถึงจะได้ทาน อาทิ ต๊ะกะเปาะ (ข้าวเบอะ) เป็นอาหารหลักของชาวปกาเกอะญอ มุ้ยและชู (น้ำพริกดำ) ต๊ะจื้อที (แกงเย็น) ไว้ทานดับร้อนแทนน้ำแข็ง รู้สึกสดชื่น นิยมมากในหน้าร้อน ขนมเหม่โต๊ะปิ เป็นขนมที่ทำจากข้าวเหนียวผสมงาขี้ม่อน มีรสชาติหวานจากข้าวเหนียวและความมันจากงา สำหรับผลิตภัณฑ์ทางวัฒนธรรม ก็จะมีผ้าทอกะเหรี่ยง (ผ้าทอปกาเกอะญอ) ปักด้วยเส้นไหมและลูกเดือย มีความเป็นเอกลักษณ์ และเครื่องเงินชุมชนพระบาทห้วยต้ม มีลวดลายหลักๆ ได้แก่ ลายเม็ดทราย ลายเม็ดข้าว ลายลาน ลายพดด้วง เป็นต้น สำหรับชุมชนนี้มีเทศกาลประเพณีให้ทุกคนได้รวมตัว สร้างสัมพันธ์ที่ดีร่วมกันทั้งปี อาทิ เทศกาลเปลี่ยนผ้าครูบาเจ้าชัยยะวงศาพัฒนา เป็นงานประเพณีเปลี่ยนผ้าครองสรีระทิพย์หลวงปู่ครูบาชัยยะวงศาพัฒนา แสดงความกตัญญูกตเวที รู้คุณ แด่หลวงปู่ , ประเพณีสรงน้ำรอยพระพุทธบาท จัดขึ้นในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน (ประมาณเดือนมิถุนายน) ของทุกปี เพื่อขอขมารอยพระพุทธบาท และครูบาทุกพระองค์ และประเพณีงานทำบุญทอดกฐิน จัดขึ้นหลังจากออกพรรษาของทุกปี จะมีการห่มผ้าพระมหาธาตุเจดีย์ศรีเวียงชัย และทำบุญ “ตานแทน ตานใช้” เป็นต้น