นายฉกาจ ฉันทจิระวัฒน์ ผู้อำนวยการสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรที่ 4 จังหวัดขอนแก่น (สศท.4) เปิดเผยว่า ผักกาดหัว หรือ หัวไชเท้า เป็นพืชทางเลือกชนิดหนึ่งที่สามารถสร้างรายได้ให้กับเกษตรกรได้ตลอดทั้งปี และเป็นที่ต้องการของตลาด มีอายุเก็บเกี่ยวประมาณ 30 วัน ซึ่งหัวไชเท้ามีคุณค่าทางโภชนาการที่หลากหลาย ช่วยป้องกันและแก้ปัญหาสุขภาพ เช่น ความดันโลหิตสูง แผลในกระเพาะอาหาร ช่วยกระตุ้นให้เจริญอาหาร และปรับสมดุลในระบบย่อยอาหาร
จากการสำรวจพืชทางเลือกในจังหวัดขอนแก่น สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรที่ 4 (สศท.4) พบว่า ปัจจุบันพื้นที่ปลูกหัวไชเท้าที่สำคัญของจังหวัดขอนแก่น อยู่ที่อำเภอบ้านแฮด และ อำเภอบ้านไผ่ ต้นทุนการผลิตอยู่ที่ 13,428 บาท/ไร่ หรือคิดเป็นต้นทุน 1.78 บาท/กิโลกรัม เกษตรกรได้ผลผลิต 7,500 กิโลกรัม/ไร่ ขายได้ในราคา 4.18 บาท/กิโลกรัม คิดเป็นผลตอบแทนสุทธิ (กำไร) 2.4 บาท/กิโลกรัม หรือ 18,000 บาท/ไร่
สำหรับอำเภอบ้านแฮด มีพื้นที่ปลูกหัวไชเท้า รวม 211 ไร่ มีกลุ่มเกษตรกรผู้ปลูกหัวไชเท้า รวม 97 ราย แบ่งเป็น 3 กลุ่ม คือ กลุ่มผู้ปลูกผักกาดหัวหนองโง้ง ตำบลบ้านแฮด พื้นที่ 103 ไร่ กลุ่มผู้ใช้น้ำบาดาลเพื่อการเกษตร ตำบลโคกสำราญ พื้นที่ 102 ไร่ และกลุ่มผู้ปลูกพืชเศรษฐกิจ ตำบลบ้านแฮด พื้นที่ 6 ไร่ โดยเกษตรกรปลูกได้ประมาณ 2 – 3 รอบ/ปี จะเริ่มปลูกในช่วงเดือนตุลาคม – มีนาคมของปีถัดไป นิยมปลูกในพื้นที่หลังฤดูทำนาและพื้นที่สวน คิดเป็นสัดส่วน 30 : 60 ตามลำดับ เกษตรกรจำหน่ายแบบขายส่งให้พ่อค้าที่รับซื้อ ณ ไร่นา โดยพ่อค้านำไปขายส่งที่ตลาดค้าส่งผัก ในจังหวัดขอนแก่น และนครราชสีมา
อำเภอบ้านไผ่ มีพื้นที่ปลูกหัวไชเท้ารวม 60 ไร่ มีกลุ่มเกษตรกรปลูกหัวไชเท้า 1 กลุ่ม คือ กลุ่มเกษตรกรบ้านสว่าง ตำบลหินตั้ง มีจำนวนสมาชิก 32 ราย ซึ่งเกษตรกรมีการบริหารจัดการในการปลูกหัวไชเท้าหมุนเวียนกันประมาณปีละ 7-11 รอบ โดยผลผลิตที่ปลูกช่วงฤดูแล้งในเดือนมีนาคม – พฤษภาคม ได้ผลผลิตเฉลี่ย 3,000 กิโลกรัม/ไร่ ส่วนผลผลิตช่วงฤดูหนาวในเดือนตุลาคม – กุมภาพันธ์ จะได้ผลผลิตดีกว่าเฉลี่ยอยู่ที่ 7,000 กิโลกรัม/ไร่ ทั้งนี้ ผลผลิตได้มาตรฐาน GAP ทั้งหมดและคาดว่าภายในระยะ 2 – 3 ปี ทางกลุ่มจะสามารถผลิตหัวไชเท้าอินทรีย์ได้
ด้านการตลาด เกษตรกรจำหน่ายผลผลิตให้กับห้างค้าปลีกรายใหญ่ Tesco Lotus ซึ่งมีความต้องการผลผลิตประมาณ 4,500 กิโลกรัม/สัปดาห์ เพื่อกระจายสินค้าในศูนย์ภาคอีสานทั้ง 20 จังหวัด โดยรับซื้อผลผลิตหัวไชเท้าทุกฤดูในราคากิโลกรัมละ 12 บาท (ตั้งจุดรับซื้อ ณ สหกรณ์กลุ่มผู้ผลิตผักบ้านโนนเขวา ตำบลดอนหัน อำเภอเมือง จังหวัดขอนแก่น) นอกจากนี้ ยังมีพ่อค้าทั่วไปมารับซื้อหัวไชเท้าจากกลุ่มเกษตรกร โดยในช่วงฤดูหนาวจะรับซื้อในราคากิโลกรัมละ 4 บาท ส่วนช่วงฤดูแล้งรับซื้อในราคากิโลกรัมละ 12 บาท เนื่องจากผลผลิตในฤดูแล้งมีน้อยจึงทำให้จำหน่ายได้ราคาดีกว่า
ทั้งนี้ ท่านที่สนใจข้อมูลการผลิตและการตลาดหัวไชเท้าในจังหวัดขอนแก่น สามารถสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ สศท.4 โทร. 043 261 513 ต่อ 13 หรืออีเมล zone4@oae.go.th หรือสามารถขอคำปรึกษานายคำสอน เชิดโกทา ผู้ใหญ่บ้านสว่าง ประธานกลุ่มเกษตรกรบ้านสว่าง ตำบลหินตั้ง อำเภอบ้านไผ่ จังหวัดขอนแก่น โทร. 06 1945 2066
ข้อมูล : สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรที่ 4 จังหวัดขอนแก่น