คนสมัยใหม่ป่วยเป็นโรคจากวิถีชีวิต เช่น โรคเบาหวาน ไขมันในเลือดสูง ความดันโลหิตสูง ในอัตราที่สูงขึ้นอย่างรวดเร็ว ในสมัยก่อนผู้ป่วยโรคเรื้อรังเหล่านี้มีการใช้สมุนไพรหลายชนิด ซึ่งมีใบของพืชตระกูลส้มโดยเฉพาะใบมะตูมรวมอยู่ด้วย ปัจจุบัน มีรายงานการศึกษาวิจัย พบว่า สมุนไพรเก่าแก่ที่เป็นทั้งอาหารและยาอย่างมะตูม มีแนวโน้มที่จะเป็นประโยชน์ต่อผู้ป่วยเหล่านี้ โดยพบว่า สารสกัดใบ ผล เปลือกต้นของมะตูมช่วยลดน้ำตาลในเลือด มีฤทธิ์ต้านเบาหวาน ลดไขมัน ต้านอนุมูลอิสระ
จากการศึกษาในหนูทดลองที่ถูกเลี้ยงดูให้อ้วนด้วยอาหารไขมันสูง พบว่า สารสกัดใบมะตูมมีฤทธิ์ต้านการเกิดความอ้วน โดยมีผลสลายไขมันในเซลล์ไขมัน ช่วยลดน้ำหนักตัว ลดไขมันชนิดคอเลสเตอรอล ไตรกลีเซอไรด์ และลดระดับน้ำตาลในเลือดได้ ผลมะตูมยังอาจมีประโยชน์ต่อผู้ที่มีความดันโลหิตสูง เนื่องจากพบว่า มะตูม มีฤทธิ์ขับปัสสาวะ ขับโซเดียม ซึ่งตรงกับที่หมอยาพื้นบ้านใช้มะตูมรักษาอาการปัสสาวะกะปริดกะปรอย
ข้อค้นพบที่น่าสนใจ คือ สารสกัดจากใบมะตูม มีฤทธิ์ฟื้นฟูการทำงานของไต จากความเสื่อมในระยะแรกจากเบาหวาน โรคไตเป็นโรคแทรกซ้อนที่เกิดจากเบาหวาน มักพบในรายที่เป็นเบาหวานมายาวนาน ส่วนในผู้ป่วยเบาหวานที่ไม่สามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ดี ก็จะพบโรคไตแทรกซ้อนได้เร็วขึ้น ในปัจจุบันโรคไตยังไม่มียารักษาให้หายขาดได้
การทดลองนั่น คือ เมื่อปี 2556 มีการศึกษาในอินเดีย พบว่า สารสกัดจากใบมะตูม มีผลลดความเสียหายและลดการอักเสบของเนื้อเยื่อไต สารสกัดจากใบมะตูมช่วยทำให้เนื้อไตที่ผิดปกติเนื่องจากภาวะของเบาหวาน สามารถกลับคืนสู่ภาวะใกล้เคียงปกติ และยังช่วยในการฟื้นฟูตับอ่อนที่ถูกทำลาย ซึ่งสอดคล้องกับการศึกษาก่อนหน้าที่พบว่า สารสกัดจากใบมะตูมช่วยลดค่า creatinine ได้ ซึ่งแสดงถึงการทำงานของไตที่ดีขึ้น
ใบมะตูม จึงเป็นสมุนไพรที่น่าสนใจอย่างยิ่ง ในการนำมาประยุกต์ใช้รักษาผู้ป่วยเบาหวาน ความดันโลหิตสูง ลดไขมันในเลือด และเป็นไปได้ว่าจะช่วยชะลอการเสื่อมของไตในผู้ป่วยเบาหวานได้ด้วย
ประโยชน์เหล่านี้ หลายอย่างสอดคล้องกับการใช้ของหมอยาพื้นบ้านซึ่งสามารถนำมาใช้ได้ทันที เมนูอาหารใบมะตูม ชาใบมะตูม จึงควรกลับมาเป็นส่วนหนึ่งของวิถีชีวิตยุคนี้
ข้อควรระวัง
- มะตูม มีผลลดน้ำตาลในเลือด ควรระวังในผู้ป่วยที่เสี่ยงต่อภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ หรือผู้ป่วยเบาหวานที่คุมน้ำตาลได้ดีอยู่แล้วจากการกินยาลดน้ำตาลในเลือด
- ไม่แนะนำให้ใช้ในรายที่วางแผนจะมีบุตร ทั้งฝ่ายชายและหญิง
- มะตูม มีฤทธิ์ยับยั้งเอนไซม์ Cytochrome P450 ชนิด CYP3A4 และ CYP1A2 ทั้งในส่วนของสารสกัดเมทานอลและสารสำคัญ จึงควรระมัดระวังการใช้ยาในกลุ่มที่ต้องใช้เอนไซม์กลุ่มนี้ ในการกำจัดยาออกจากร่างกาย เพื่อหลีกเลี่ยงการเกิดอันตรกิริยาระหว่างยาและสมุนไพร
คลินิกแพทย์แผนไทยออนไลน์ : https://lin.ee/47PRVjiFz
ศูนย์หลักฐานเชิงประจักษ์ฯ : 037-211289