แม่นี้มีบุญคุณอันใหญ่หลวง ที่เฝ้าหวงห่วงลูกแต่หลังเมื่อยังนอนเปล แม่เราเฝ้าโอ้ละเห่ กล่อมลูกน้อยนอนเปลไม่ห่างหันเหไปจนไกล เพลง “ค่าน้ำนม” บทเพลงประจำวันแม่ เป็นเพลงที่เราเคยได้ยินได้ฟังกันมาตั้งแต่เด็ก ซึ่งจุดประสงค์ของเพลงก็เพื่อให้ระลึกถึงบุญคุณค่าน้ำนมของแม่ที่มีต่อลูก
เป็นที่ทราบกันดีว่า “นมแม่” มีสารอาหารที่จำเป็นต่อลูกครบถ้วน มีประโยชน์ต่อการเจริญเติบโต ที่สำคัญมีภูมิต้านทานในการต่อต้านเชื้อโรค ยิ่งในท่ามกลางการระบาดของโควิด-19 ด้วยแล้ว “นมแม่” ซึ่งเป็นหนทางเดียวที่จะทำให้ลูกมีความพร้อมในด้านสุขภาพ โดยเฉพาะความพร้อมด้านภูมิคุ้มกัน “ในน้ำนมแม่จะมีภูมิคุ้มกันโดยธรรมชาติเยอะอยู่แล้ว ดังนั้นอย่างน้อยก็น่าจะมีผลกับการจะช่วยต่อสู้กับโควิด-19 ได้ในระดับหนึ่ง” เป็นมุมมองของ พญ.ศิริพร กัญชนะ ประธานมูลนิธิศูนย์นมแม่แห่งประเทศไทย ภาคีเครือข่ายที่ทำงานรณรงค์ สร้างความตระหนักถึงความสำคัญของการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ ร่วมกับสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.) มากว่า 15 ปี
พญ.ศิริพร อธิบายถึงประโยชน์ของนมแม่ว่า ในน้ำนมแม่นอกจากจะมีภูมิคุ้มกันประเภทเซลล์เม็ดเลือดขาว ที่คอยดักจับและย่อยสลายเชื้อโรคแล้ว ยังมีสารต่อต้านการติดเชื้อต่างๆ ที่สำคัญยังมีภูมิคุ้มกันที่ได้จากการทำงานของ จุลินทรีย์สุขภาพที่อยู่ในน้ำนมแม่ โดยจุลินทรีย์เหล่านี้จะช่วยเสริมสร้าง และกระตุ้นระบบภูมิคุ้มกันในตัวของลูกให้มีความสมบูรณ์ “ยิ่งถ้าแม่เป็นโควิด-19 หรือได้รับวัคซีนโควิด-19 แล้ว ตัวของแม่ย่อมมีภูมิคุ้มกันโควิด-19 สามารถส่งต่อไปให้ลูกผ่านน้ำนมแม่ เนื่องจากขณะนี้ยังไม่มีวัคซีนโควิด-19 สำหรับเด็กทารกและเด็กเล็ก นมแม่จะทำหน้าที่เป็นวัคซีนเฉพาะกิจในยามวิกฤตให้กับลูก จึงถือเป็นทางเดียวที่จะได้รับภูมิคุ้มกันจากแม่ แม้ยังไม่มีผลการศึกษาแน่ชัด แต่ดีกว่าไม่มีเลย” ประธานมูลนิธิศูนย์นมแม่แห่งประเทศไทย กล่าว
“อาหารที่ดีที่สุดของลูกในช่วง 6 เดือนแรก คือนมแม่ ซึ่งสถานการณ์โควิด-19 ส่งผลกระทบต่อการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างมาก เพราะจากสถิติพบว่าอัตราการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่อย่างเดียว 6 เดือน มีแนวโน้มลดลง ยิ่งมีเรื่องโควิด-19 ด้วยแล้ว การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ก็ยิ่งน่าเป็นห่วงมาก” เป็นความเห็นของ ศ.คลินิก พญ.ศิราภรณ์ สวัสดิวร เลขาธิการศูนย์นมแม่แห่งประเทศไทย
ศ.คลินิก พญ.ศิราภรณ์ เล่าว่า ในนมแม่จะมีสารภูมิคุ้มกันทั้งระบบเซลล์ ระบบน้ำเหลือง และสาร bioactive factor ต่างๆ การให้ลูกกินนมแม่จะช่วยเสริมทัพจุลินทรีย์สุขภาพ โดยการศึกษาในประเทศสวีเดนพบว่า การส่งเสริมให้ลูกกินนมแม่จะช่วยลดจำนวนการติดเชื้อในศูนย์เลี้ยงเด็กแรกเกิด เช่น เป็นไข้ ท้องร่วงลดลง โดยจุลินทรีย์สุขภาพจะช่วยย่อยน้ำตาล สังเคราะห์ดูดซึมวิตามินแร่ธาตุ และช่วยกระตุ้นภูมิคุ้มกันของทารกให้มีความสมบูรณ์
เลขาธิการศูนย์นมแม่แห่งประเทศไทย เล่าต่อว่า จากการศึกษายังพบว่าทารกที่คลอดธรรมชาติ และได้รับนมแม่อย่างต่อเนื่อง 6 เดือน จะมีระบบภูมิคุ้มกันที่ดีกว่า มีโอกาสเป็นโรคอ้วนน้อยกว่าทารกที่คลอดด้วยวิธีการผ่าและไม่ได้รับนมแม่ เจ็บป่วยบ่อย และการได้รับยาปฏิชีวนะบ่อยก็มีผลต่อ ชนิด สัดส่วน และความหลากหลายของจุลินทรีย์สุขภาพ ที่สำคัญเมื่อทารกแข็งแรงดี ก็ไม่ต้องไปโรงพยาบาลในช่วงสถานการณ์โควิด-19 ที่มีความยากลำบาก
สอดคล้องกับ “ผศ.พญ.มิรา โครานา” หัวหน้าหน่วยทารกแรกเกิดและปริกำเนิด สถาบันสุขภาพเด็กแห่งชาติมหาราชินี เผยให้ฟังว่า นมแม่ไม่มีอะไรสู้ได้ ขณะที่ผลิตภัณฑ์นมปรุงแต่งต่างๆ ก็ทำการศึกษามาจากนมแม่ เพราะน้ำนมแม่มีความมหัศจรรย์มาก โดยเฉพาะค่าสารอาหารจะมีการพัฒนาไปเรื่อยๆ ตามอายุของเด็ก ทำให้ทารกมีพัฒนาการที่ดี มีไอคิวดีขึ้น และติดเชื้อโรคน้อยลง
“ยิ่งในช่วงมีการระบาดของโควิด-19 ด้วยแล้ว มีมาตรการล็อกดาวน์ ดังนั้นการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ต่อเนื่อง 6 เดือน อย่างน้อยก็มั่นใจได้ว่าลูกเราจะมีอาหารกิน มีนมกิน ยิ่งถ้านมแม่ไหลดี ลูกก็จะได้รับสารอาหารที่มีประโยชน์ ไปแบบเต็มๆ” ผศ.พญ.มิรา กล่าว
ในสถานการณ์การระบาดของโควิด-19 ที่ยังไม่คลี่คลาย ยิ่งอาจทำให้แม่มีภาวะเครียดเพิ่มมากขึ้น โดยเฉพาะแม่ตั้งครรภ์ที่ยังต้องออกไปทำงาน หรือต้องพบปะคนจำนวนมาก ด้วยเหตุนี้แม่ตั้งครรภ์ รวมถึงแม่ที่ให้นมบุตร จึงต้องให้ความสำคัญกับพฤติกรรมการใช้ชีวิต เพื่อป้องกันโควิด-19 โดยสามารถทำได้ ดังนี้
1.แม่ตั้งครรภ์ควรพบแพทย์ตามนัดอย่างสม่ำเสมอ โดยสามารถปรึกษาผ่านระบบออนไลน์ ขณะเดียวกันควรรับการฉีดวัคซีนป้องกันโควิด-19 ภายใต้คำแนะนำจากแพทย์
2.สำหรับแม่ให้นมหากแม่ไอ หรือจาม ให้ทำความสะอาดร่างกาย หรือบริเวณเต้านม ก่อนให้นมลูก
3.สังเกตตนเองอยู่เสมอ ล้างมือให้เป็นนิสัย รับประทานอาหารปรุงสุก
4.ทำกิจกรรมเพื่อผ่อนคลาย จากความเครียด
5.แยกของใช้ส่วนตัว สมาชิกในบ้านกลับมาต้องอาบ และเปลี่ยนเสื้อผ้า
6.ไม่อยู่ใกล้ชิดผู้ป่วย หรือเว้นระยะห่าง เพื่อป้องกันละอองฝอย
7.หลีกเลี่ยงการออกนอกบ้าน หากต้องออกไปให้ปฏิบัติตามหลัก Social Distancing และหลีกเลี่ยงสถานที่แออัด
นมแม่ เป็นเสมือนวัคซีนป้องกันโรคต่างๆ แก่ลูกได้ดีที่สุด การเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ยังช่วยสร้างความรักความผูกพันระหว่างแม่กับลูก วันแม่ปีนี้ สสส. และภาคีเครือข่าย ขอส่งเสริมการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ เพื่อเสริมสร้างพัฒนาการที่ดี และสุขภาพที่แข็งแรงของลูกน้อย
ทั้งนี้ สามารถดาวน์โหลดภาพอินโฟกราฟิก “แม่มือใหม่ รู้ไว้ไกลโควิด-19” ได้ที่ http://ssss.network/x3a1l