พูดถึงยาเขียว หลายคนอาจนึกออก แต่ก็มีอีกหลายคนโดยเฉพาะเด็กรุ่ยใหม่อาจไม่รู้จัก ยาเขียว เป็นหนึ่งในตำรับยาแผนไทย ใช้ในการแก้ไข้ ลดความร้อน กระทุ้งพิษไข้ ใช้กับไข้ที่ออกตุ่มออกผื่นในเด็ก เช่น ไข้หัด สุกใส ยาเขียวในตำรายาไทย มีหลายตำรับ เช่น ยาเขียวมหาพรหม ยาเขียวน้อย ยาเขียวประทานพิษ และ ตำรับยาเขียวหอม
ตัวยาที่ประกอบในตำรับ ส่วนใหญ่เป็นส่วนใบ และมีฤทธิ์ หอม เย็น และขม ตำรับยาออกทางเย็นลดความร้อนในร่างกาย บ้างว่าดับความร้อนของเลือดที่เป็นพิษ ต้องทำการกระทุ้งออกหรือขับออก
ตัวอย่าง ตำรับยาเขียวหอม
เป็นตำรับที่ถูกระบุใช้เป็นยาสามัญประจำบ้านแผนโบราณ พ.ศ.2556 เพื่อแก้ไข้ร้อนใน และ หัด สุกใส
ตัวยาในตำรับประกอบด้วย
กลุ่มยาเย็น ลดความร้อน : ใบพิมเสน ใบผักกระโฉม ใบหมากผู้ ใบหมากเมีย รากแฝกหอม มหาสดำ ดอกพิกุล สารภี เกสรบัวหลวง ว่านกีบแรด เนระพูสี
กลุ่มยารสขม แก้ไข้ : จันทน์แดง พิษนาศน์
กลุ่มยาสุขุม หอม : ใบสันพร้าหอม บุนนาค
กลุ่มยาช่วยกระจายลม : จันทน์เทศ เปราะหอม ว่านร่อนทอง
การใช้ยาเขียวหอม บรรเทาอาการไข้ ร้อนในกระหายน้ำ ควรใช้น้ำกระสายยา เพื่อช่วยละลายตัวยา ทำให้ยาออกฤทธิ์ดีขึ้น หรือเพิ่มประสิทธิผลของยา เช่น น้ำสุกหรือน้ำลอยดอกมะลิเป็นน้ำกระสายยา เนื่องจาก มีรสหอมเย็น ช่วยเสริมฤทธิ์ของตำรับยา
ยาเขียวยังใช้เป็นยาแก้ไข้ออกผื่น เช่น หัด อีสุกอีใส ซึ่งมีสาเหตุมาจากการติดเชื้อไวรัส ทั้งวิธีกินและทาภายนอกเพื่อลดความร้อนของผิวและผื่น ยาเขียวเป็นยาที่มีการใช้กันมาอย่างยาวนาน เป็นที่ยอมรับ แม้ยังมีการวิจัยไม่มาก แต่ก็เป็นอีกตำรับที่เหมาะใช้เมื่อยามมีอาการไข้ ตัวร้อน หรือไข้ร่วมกับผื่น
ขนาดและวิธีใช้
ผู้ใหญ่ รับประทานครั้งละ 1 กรัม ละลายน้ำกระสายยา ทุก 4 – 6 ชั่วโมง เมื่อมีอาการ
เด็ก อายุ 6 – 12 ปี ครั้งละ 500 มิลลิกรัม ละลายน้ำกระสายยา ทุก 4 – 6 ชั่วโมง เมื่อมีอาการ
น้ำกระสายยาที่ใช้
- กรณีบรรเทาอาการไข้ ร้อนในกระหายน้ำ ใช้น้ำสุก หรือน้ำดอกมะลิ เป็นน้ำกระสายยา
- กรณีแก้พิษหัด พิษอีสุกอีใส ละลายน้ำรากผักชีต้ม เป็นน้ำกระสายยาทั้งรับประทาน และชโลม
ข้อควรระวัง
- หลีกเลี่ยงในผู้ที่มีประวัติการแพ้ละอองเกสรดอกไม้
- ตั้งครรภ์ให้นมบุตร เนื่องจากยังไม่มีข้อมูลความปลอดภัย
- ไม่ควรใช้ในผู้ที่สงสัยไข้เลือดออก
ปรึกษาหมอคลินิกออนไลน์ https://lin.ee/47PRVjiFz
อ้างอิง
https://pharmacy.mahidol.ac.th/th/knowledge/article/156/ยาเขียว-ยาไทยใช้ได้ทั้งผู้ใหญ่และเด็ก/