ชื่อวิทยาศาสตร์: Mayodendron igneum (Kurz) Kurz
ชื่อวงศ์: BIGNONIACEAE
ชื่ออื่น: สะเภา สำเภา อ้อยช้าง จางจืด กาซะลองคำ กาสะลองคำ มะเหลิ่ง มะเหลิ่งกาคำ แคชาญชัย แคเป๊าะ กาคำกากี สำเภาหลามต้น หมอกปีบเหลือง
ลักษณะทั่วไป:ไม้ต้น ใบประกอบแบบขนนก 3 ชั้น ดอกช่อ กระจุก สีส้มแกมเหลืองหรือส้ม ออกที่กิ่งและลำต้น ผลแห้ง รูปฝักดาบยาว
การขยายพันธุ์:เพาะเมล็ด
กาสะลองคำ ไม้เหนือ เพื่อบอกลาเหล้า
กาสะลองเป็นชื่อที่คนล้านนาเรียกต้นปีบ กาสะลองคำแปลตรงๆ ก็คือ ปีบทอง ซึ่งเป็นอีกชื่อหนึ่งของต้นไม้ชนิดนี้ ซึ่งขึ้นตามธรรมชาติบนเทือกเขาหินปูนที่ค่อนข้างชื้น แถบภาคเหนือของไทย พม่า ลาว เวียดนาม และจีนตอนใต้ ไปจนเกาะไหหลำ
ทั้งชื่อกาสะลองคำและปีบทองนิยมใช้เรียกพอๆ กัน แต่ยังมีต้นไม้อีกชนิดหนึ่งที่มีลักษณะคล้ายกัน อยู่ในสกุลเดียวกัน มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Radermachera hainanensis Merr. แต่ชื่อปีบทองเหมือนกัน มิหนำซ้ำชื่อเรียกอื่นๆ เช่น กากี จางจืด ก็ซ้ำกับกาสะลองคำอีกต่างหาก แต่ปีบทองคนละต้นกันนี้ สามารถแยกแยะได้จากลักษณะใบและดอกที่แตกต่างกัน ใบปีบทองชนิดแรกหรือกาสะลองคำจะอ้วนกลม ปลายใบไม้แหลมเรียว ดอกสีส้ม รูปกรวยแคบๆ ในขณะที่ปีบทองต้นหลังจะมีใบเรียวยาวกว่า ปลายใบมีส่วนแหลมยื่นยาว ดอกรูประฆัง สีเหลืองอมส้ม
กาสะลองคำเป็นต้นไม้ที่คนแถบยูนนานในจีนตอนใต้ปลูกเป็นทั้งยา อาหาร และไม้ประดับ สามารถใช้เป็นยาได้ทุกส่วน ดอกเป็นผักที่กินโดยทอดหรือลวกจิ้ม และนำมาเป็นสีย้อมผ้าได้ ในประเทศไทยต้นไม้ชนิดนี้เป็นพรรณไม้ประจำมหาวิทยาลัยสองแห่ง คือ มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงราย เรียกว่า กาซะลองคำ และมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารี เรียกว่า ปีบทอง
หมอยาไทใหญ่เป็นผู้ที่เชี่ยวชาญในการใช้ประโยชน์จากสมุนไพรชนิดนี้มากที่สุด และยังเรียกกาสะลองคำในชื่ออื่นๆ ด้วย เช่น หมอกปีบเหลือง มะเหลิ่งกาคำ เพราะ คนไทใหญ่อาศัยอยู่ในจีนตอนใต้ รัฐฉานในพม่า และทางภาคเหนือของไทย ซึ่งมีกาสะลองคำขึ้นอยู่ทั่วไป สรรพคุณเด่นๆที่ พ่อหมอไทใหญ่ใช้ คือ เป็นยาไม่อยากเหล้า ยาเลิกเหล้า เลิกฝิ่น
ปีบทอง ยาร้อน เพิ่มพลังชีวิต
มะเหลิ่งกาคำ หรือปีบทอง เป็นยาร้อน แก้กินผิด วิงเวียน แก้ปวดเมื่อย ใช้รักษาแผล ใช้เป็นยาอาบยาประคบเช่นเดียวกับมะเหลิ่งกาหลวง (เพกา) ใช้รักษาโรคความดันโลหิตสูง เป็นยาแก้จ่อย แก้ซาง ตัวเหลือง ตาเหลืองใน เด็ก 2-3 เดือน ก็กินได้ เป็นยาอาบรักษาโรคตัวเหลือง แก้อาการเป็นพิษจากเห็ด ทำให้เลือดสูบฉีดแรง ช่วยให้ลมในร่างกายนิ่งทำงานปกติ นอกจากใช้เป็นยาแล้ว หมอยาไทใหญ่ยังเชื่อว่า มะเหลิ่งกาคำสามารถป้องกันภัยอันตรายต่างๆ จากทุกทิศทาง ปลูกไว้นำโชคลาภ นิยมนำต้นมาปลูกไว้ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือของบ้านเรือนและสวน
ถึงแม้ในปัจจุบันจะยังไม่มีที่ไหนทำการวิจัยเกี่ยวกับการใช้กาสะลองคำช่วยให้เลิกเหล้า แต่การที่หมอยาไทใหญ่หลายท่าน ทั้งพ่อลายแสง พ่อตุ๊ก พ่อสันต๊ะ ซึ่งอยู่กันคนละแห่งคนละที่ และไม่เคยพบหน้ากันเลย แต่ชำนาญในการใช้สมุนไพรต้นนี้รักษาอาการเมาจากเหล้า ฝิ่นและอาการเมาทุกชนิดเหมือนกัน ย่อมเป็นเครื่องบ่งชี้ถึงประโยชน์ของกาสะลองในการบำบัดอาการติดเหล้า และน่าจะเป็นอีกความหวังหนึ่งสำหรับผู้ที่ต้องการหลุดพ้นจากการเป็นทาสน้ำเมา
ตำรับยา
ยาตัดเหล้า: นำใบ กิ่งก้านต้นยาต้มกับน้ำตาลปี๊บดื่ม นำใบยานวดเอาน้ำดื่ม
ยาทำให้เบื่อเหล้า: รากดองรวมกับ เขาควายแม่ง้อง รากโม่ยตัน และใส่รากส้มเห็บไปเล็กน้อย ต้มกินไปเรื่อยๆ จะไม่อยากเหล้า
ยาตัดบุหรี่ ยาตัดเหล้า : นำรากกาสะลองคำ ใบเสนียด ใบโกฐจุฬาลำภาตากแห้ง ใส่ในใบผักหมันม้วนดูด
ยาเลิกเหล้า เลิกฝิ่น: เปลือกต้น ต้มกิน
ยาตัดเหล้า: ในวันเสาร์ นำต้นกาสะลองคำมาสับตากแห้ง ตำผงใส่ขวดไว้กินวันละ 1 ช้อนชา เป็นประจำ หรือ นำผงยาทำเป็นเม็ดกิน
แก้หอบหืด: เอาดอกหรือเปลือกมาต้มกิน หรือหั่นตากแห้งสูบก็ได้
ยาโรคความดันโลหิตสูง: นำกิ่งหรือรากยาต้มน้ำ 3 แก้ว ให้เหลือ 1 แก้วดื่ม
ยาความดันโลหิตสูง: นำใบและดอกแห้งของกาสะลองคำ ชงน้ำร้อนดื่ม หรือยำกินเป็นอาหาร